نقش های اسید فولیک دردوران بارداری

تشکیل لوله عصبی جنین:

 اسید فولیک برای تقسیم سلول های دستگاه عصبی و تکامل سیستم عصبی جنین ضروری است. با توجه به این که لوله عصبی جنین در 28 روز اول دوران بارداری تشکیل می شود، یعنی زمانی که حتی ممکن است فرد از بارداری خود بی اطلاع باشد، کمبود اسید فولیک می تواند سبب نقص در تشکیل لوله عصبی جنین و بروز اختلالاتی در این زمینه شود. به همین علت مراجع پزشکی معتبر دنیا توصیه می کنند تمام خانمهایی که احتمال باردار شدن برایشان وجود دارد (از سن بلوغ تا یائسگی) روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف نمایند. برخی از این اختلالات ناشی از کمبود اسید فولیک عبارتند از : اسپينا بيفيدا ( باز باقي ماندن قاعده مهره ها كه سبب نمايان شدن نخاع و اعصاب مي شود)؛ انانسفالي (عدم وجود مغز و نخاع به صورت مادرزادي)؛ و انسفالوسل (بيرون زدگي مغز داخل حفره اي در جدار جمجمه).

ب) جلوگیری از کم خونی مگالوبلاستیک در مادر باردارو جنین:

کم خونی مگالوبلاستیک یا ماکروسیتیک (بزرگ شدن گلبول قرمز) در اثر کمبود ویتامین B12 و یا اسیدفولیک ایجاد می شود که در آن گلبول های قرمز بزرگ و ناقص تشکیل می شوند و توانایی انتقال اکسیژن را ندارند. میزان مصرف روزانه توصیه شده اسید فولیک برای خانم های باردار تقریبا 800 میکروگرم است.

ج)کمبود اسید فولیک در دوران بارداری باعث لب شکری و شکاف کام در جنین نیز می شود.

علايم و نشانه هاي كمبود اسید فولیک:

  1. تحلیل مخاط لوله گوارش،کاهش جذب مواد مغذی، اسهال، بی اشتهایی و کاهش وزن
  2. خستگی ، ضعف ، تنگی نفس و کاهش قدرت تمرکز
  3. کاهش تولید پلاکت و افزایش خطر خونریزیهای غیرطبیعی
  4. اختلال در تکامل گلبولهای سفید خون و کاهش پاسخ ایمنی
  5. بالا رفتن هموسیستئین خون و افزایش خطر آترواسکلروز ( سختی وسفتی عروق خونی )
  6. نقص در رشد و تکامل لوله عصبی جنین و بروز ناهنجاریهای مادر زادی
  7. آنمی مگالوبلاستیک
  8. اختلال در رشد و تکامل
  9. ریزش مو

مواد غذایی مناسب برای رژیم کبد چرب

 

1- قهوه برای کاهش آنزیم‌های غیر طبیعی کبد

مطالعات نشان داده‌اند که در افراد مبتلا به کبد چرب که قهوه می‌نوشند، میزان تخریب کبد چرب کمتر از مبتلایانی است که قهوه نمی‌نوشند. تصور بر این است که کافئین موجود در قهوه، میزان آنزیم‌های غیرطبیعی کبد را در افرادی که در معرض خطر بیماری کبد چرب هستند، کاهش می‌دهد.

2- سبزیجات برای جلوگیری از تجمع چربی

مطالعات نشان داده که بروکلی از ایجاد چربی در کبد موش‌های آزمایشگاهی جلوگیری می‌کند. همچنین مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم بروکسل و کلم ‌پیچ به کاهش وزن کمک می‌کند.

3- ماهی برای کاهش التهاب و سطح چربی در کبد

مقدار اسیدهای چرب امگا 3 در ماهی‌های چرب مانند ساردین، سالمون، تونا (ماهی تن) و قزل‌آلا بالاست. اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند وضعیت چربی کبد را کنترل کنند و میزان التهاب ناشی از کبد چرب را کاهش دهند.

4- بلغور جو دوسر برای تامین انرژی

کربوهیدرات‌های موجود در غلات کامل مانند جو دوسر، برای بدن شما انرژی تولید می‌کنند و همزمان در شما احساس سیری ایجاد می‌کنند که این موضوع در جلوگیری از افزایش وزن بسیار موثر است.

5- گردو برای بهبود وضعیت کبد

خانواده آجیل سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. تحقیقات نشان داده‌اند افراد مبتلا به کبد چرب که گردو مصرف می‌کنند عملکرد کبد در آنها بهبود می‌یابد.

6- دانه‌های آفتابگردان به دلیل محتوای آنتی اکسیدان

این دانه‌ها سرشار از ویتامین E هستند؛ آنتی اکسیدانی که منجر به حفاظت از کبد می‌شود.

7- روغن زیتون برای کنترل وزن

این روغن سالم مقادیر بالایی اسیدهای چرب امگا 3 دارد و برای آشپزی، سالم‌تر از روغن‌های دیگر و کره است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف روغن زیتون منجر به کاهش میزان آنزیم‌های کبدی و کنترل وزن می‌شود.

8- سیر برای کمک به کاهش وزن

این ماده غذایی ارزشمند نه تنها به غذا طعم می‌دهد، بلکه آزمایشات تجربی نشان می‌دهند که مصرف آن در افراد مبتلا به کبد چرب منجر به کاهش وزن و میزان چربی می‌شود.

9- چای سبز برای کاهش جذب چربی

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف چای سبز در جذب چربی تداخل ایجاد می‌کند. تحقیقات در این مورد همچنان ادامه دارد ولی چای سبز منافع دیگری مانند کاهش کلسترول و کمک به خواب نیز دارد.

10- شیر و محصولات لبنی کم چرب برای حفاظت در مقابل تخریب بیشتر کبد

از آنجا که لبنیات سرشار از پروتئین وی هستند، مصرف آنها می‌تواند از تخریب بیشتر کبد جلوگیری کند.

11- آووکادو برای حفاظت از کبد

تحقیقات نشان داده که آووکادو حاوی مقدار زیادی چربی سالم و مواد شیمیایی است که ممکن است روند تخریب کبد را آهسته کند. همچنین این ماده غذایی غنی از فیبر است و مصرف آن به کنترل وزن کمک می‌کند.

 

پرهیز غذایی کبد چرب

پرهیز غذایی کبد چرب

در صورتی که به کبد چرب مبتلا هستید، از مصرف مواد غذایی زیر پرهیز کنید یا مصرف آنها را محدود کنید. عمده این مواد غذایی منجر به افزایش وزن یا افزایش قند خون می‌شوند:

1- مواد غذایی حاوی قند بالا

2- غذاهای سرخ شده

3- مواد غذایی پرنمک

4- محصولات حاوی الکل

5- نان سفید، برنج، ماکارونی

6- گوشت قرمز

کبد چرب به وضعیتی گفته میشود که قطرات چربی در سلولهای کبدی تجمع پیدا میکنند و باعث اختلال در عملکرد آن ها میشود و در صورت عدم درمان و پیشرفت بیماری میتواند به بیماریهای مزمن کبدی و سیروز ختم شود.

ابتلا به بیماری کبد چرب میتواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از قبیل مصرف داروها، اختلالات متابولیکی مادرزادی و اختلالات متابولیکی اکتسابی مثل دیابت نوع ۲ و چاقی و سوتغذیه باشد.

کاهش وزن در افراد مبتلا به کبد چرب میتواند به بهبود بیماری بسیار کمک کند، در نتیجه توصیه میشود این افراد از مصرف غذاهای پر چرب و شیرین و همچنین پرخوری اجتناب نموده و به جای آن به مصرف انواع میوه و سبزی روی آورند چرا که حاوی آنتی اکسیدان هستند و به عمل سم زدایی کبد کمک میکنند.

همچنین برای درمان این بیماری معمولا مکمل ویتامین E نیز تجویز میگردد که جز مهمترین آنتی اکسیدان ها محسوب می شود و از منابع طبیعی آن میتوان به آجیل شامل گردو ، فندق، بادام و…و نیز روغن ذرت، روغن کنجد، روغن آفتابگردان، جوانه گندم و … اشاره کرد.

در کنار موارد توصیه شده قبلی از انجام ورزش نیز نباید غافل شد و روزانه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. بی تحرکی یکی از عوامل ابتلا به اضافه وزن و کبد چرب می باشد.

 

میوه و سبزیجات فراسودمند

امروزه تحقیقات وسیعی در مورد عملگرا بودن میوه و سبزی‌ها با رنگ‌های زرد، نارنجی و سبز به عمل آمده است.

اثرات فراسودمند این گیاهان به محتوای فیبری و برخی ترکیبات موجود در آن‌ها همچون فلاوونوئیدها و رنگدانه‌های آنتی اکسیدانی نسبت داده شده است.

رنگدانه‌ها در میوه‌ها و سبزیجاتی همچون هویج، ترب، گوجه‌فرنگی، اسفناج، پرتقال، نارنگی، زردآلو، انبه، هلو، شلیل، طالبی، هندوانه، کدو حلوایی، نخودفرنگی، ذرت شیرین و فلاونوییدها در لوبیای سویا، چای، کاکائو، کلم بروکلی، سیر، زردچوبه، گیلاس ترش و بسیاری از توت‌ها به وفور یافت می‌شود

این ترکیبات می‌توانند رادیکال‌های مضر حاصل از واکنش‌های اکسایشی ایجاد شده در بدن را خنثی و از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی، آسم، ورم مفاصل و اختلالات بینایی بکاهند.

لازم است بدانید حرارت یا پخت ملایم و کوتاه‌مدت سبزی‌ها و میوه‌های رنگی در مقدار کمی روغن گیاهی می‌تواند میزان جذب رنگدانه‌ها را تا چند برابر افزایش دهد.

به عنوان مثال قدرت جذب رنگدانه گوجه‌فرنگی در محصولات فرآوری شده آن همچون رب و سس بالاست. همچنین اختلاط شیر با آب هویج به سبب چربی شیر به جذب بهتر رنگدانه‌های هویج کمک خواهد کرد.

البته بد نیست بدانید دریافت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی از رژیم غذایی در مدت زمان کوتاه تأثیر چندانی بر سلامت یا جلوگیری از بروز بیماری‌ها نخواهد داشت.

دریافت زیاد این ترکیبات هم هیچ نوع عارضه جانبی یا علائم مسمومیتی ندارد و تنها زیاده‌روی در میوه‌های زرد و نارنجی موجب تغییر رنگ پوست به‌ ویژه در نواحی دست، پا و صورت می‌شود.

علايم و نشانه­ هاي كمبود ويتامين ­های محلول در آب

ويتامين B1: در مراحل اوليه موجب آنوركسي مي­گردد. كمبود طولاني تيامين موجب بيماري بري­بري مي­گردد. بيماران الكلي با كمبود مزمن تيامين، ممكن است دچار تظاهرات سيستم عصبي مركزي گردند.

ويتامين B2: كمبود ريبوفلاوين در انسان­ها نادر است. شايعترين علامت كمبود ريبوفلاوين، رنگ پريدگي مخاط، زخم گوشه هاي دهان. کاهش حدت بینایی، خشکی و سوزش چشم، آب مروارید، التهاب عروق صلبیه چشم است.

ويتامين B3: كمبود ويتامين B3 در انسان­ها نادر است. علايم كمبود ويتامين B3 شامل كرختي شست پا، ميالژيا (خستگی مفرط)، خستگي، سردرد، بي خوابي، اختلال عملكرد روده­اي ، پاراستزي دست­ها و پاها و اختلال در توليد آنتي بادي.

اسيد فوليك (ویتامین B9): در مراحل اوليه، سطح خوني هموسيستئين ممكن است افزايش يابد. در اثر كمبود مداوم اسيد فوليك، آنمي مگالوبلاستيك اتفاق مي­افتد.

ويتامين B12: كمبود ويتامينB12 در ابتدا به صورت كم خوني و تغييرات نورولوژيكي بروز مي­كند. در اثر كمبود ويتامين B12 ، بيماري آنمي پرنيشیوز ( خطرناک)ايجاد مي­شود.

(کم‌خونی پرنیسیوز يا کم‌خونی پرنیشیوز(Pernicious anemia)  نوعی کم‌خونی مگالوبلاستیک است که علت آن واکنش دستگاه دفاعی بدن علیه سلول‌های دیواره معده است. سلول‌های دیوارهی معده فاکتور داخلی را ترشح می‌کنند که برای جذب ویتامین B12 غذا وجود آن ضروری است. بنابراین، تخریب سلول‌های دیواره معده سببِ نبودِ فاکتورداخلی و درنتیجه جذب ناچیز ویتامین B12 می‌شود.)

ويتامين C: كمبود شديد ويتامين C موجب بيماري اسكوروي مي­گردد و با تظاهرات خونريزي دهنده و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی همراه است.

ويتامين H (بیوتین): برخي از نشانه­هاي كمبود بيوتين شامل پوست خشك و فلسي ، آنوركسي (بی اشتهایی) ، درماتيت سبورتيك ، كونژكتيويت (التهاب ملتحمه چشم) و اختلالات عصبي مي­باشند.

ویتامین C

ویتامین C یکی از ویتامینهای محلول در آب است. این ویتامین به سرعت در برابر هوا یا درحین فرآیند پختن غذاها اکسید می شود و در تشکیل کلاژن و مواد داخل سلولی ، استخوان ، دندان و ترمیم زخم ها استفاده می شود.

عملکرد:

  1. ویتامینC  نقش مهمی در واکنشهای اکسیداسیون و احیا ایفا می کند.
  2. این ویتامین برای سنتز کلاژن ضروری می باشد.
  3. این ویتامین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و از بدن در برابر پراکسیداسیون لیپید، آسیب DNA، پروتئین و اکسیداسیون LDL ( کلسترول با دانسیته پایین ) محافظت می کند.
  4. ویتامین C مانع از تشکیل عوامل سرطان زا از جمله نیتروزآمینها در غذا و دستگاه گوارش می گردد.
  5. از طریق کمک به تبدیل تریپتوفان به 5- هیدروکسی تریپتوفان این ویتامین در سنتز نوروترانسمیتر سروتونین نقش دارد.
  6. این ویتامین در بهبود زخم کمک می کند.
  7. ویتامین C برای سنتز کارنیتین ضروری است.
  8. برای احیا فرم آهن فریک به فرو و نیز تسهیل در جذب و انتقال آهن در خون بدن به این ویتامین نیاز دارد.
  9. این ویتامین برای اکسیداسیون فنیل آلانین و تیروزین و تبدیل فولات به اسید تتراهیدروفولیک و سنتز نوراپی نفرین از دوپامین ضروری است.
  10. ویتامین C از طریق افزایش عملکرد لوکوسیتها تولید اینترفرون و افزایش اتصال غشا سلولهای موکوس عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می بخشد.
  11. این ویتامین در حفظ عملکرد ریه نقش مهمی ایفا می کند.
  12. استرسهای عاطفی، فیزیولوژیکی یا روانی باعث افزایش دفع ادراری آسکوربات و کاهش سطح آن در خون می باشد.

ویتامین های گروه B

 

ويتامين B1: جهت تامين انرژي از كربوهيدرات­ها به بدن كمك مي­كند. براي سيستم عصبي و فعاليت طبيعي آن ضروري است.

ويتامين B2:  به صورت كوفاكتور در ساخت گلوتاتيون نقش دارد و فعاليت ضد آترواسكروزي دارد.

ويتامين B3: در بسياري از فرآيندهاي بيولوژيكي (توليد انرژي ، تنظيم بيان ژن ، سنتز اسيدهاي چرب) مشاركت دارد. به عملكرد طبيعي سيستم عصبي كمك مي­كند.

ويتامين B5: در ساخت و تجزيه اسيدهاي چرب دخالت دارد.

ويتامين B6: در حمايت از سيستم عصبي و ايمني بدن مشاركت مي­كند. در حمل اكسيژن خون به بافت­هاي بدن مشاركت مي­كند.

 ويتامين B12: در حفظ و سلامت سلول­هاي عصبي، گلبول­هاي قرمز خون، متابوليسم پروتئين، چربي و كربوهيدرات و پيشگيري از آنمي پرنیشيوز شركت مي­كند.همچنین نقش کاهنده استرس دارد.

ویتامین B9: اسيد فوليك، به عنوان كوآنزيم برای  ساخت DNA و RNA ، بيوسنتز هم و هموگلوبين و ساخت گلبولهای سفيد و قرمز خون نقش دارد.

ويتامين H: بيوتين، كوفاكتور آنزيم­هاي دخيل در متابوليسم كربوهيدرات، چربي و پروتئين مي­باشد. بيوتين براي ساخت گلبولهای سفيد و قرمز خون ضروري است.

ویتامین ها

ویتامین ها ترکیبات آلی هستند که در مقادیر کم برای انجام اعمال متابولیکی به خصوصی مورد نیازند و به همین دلیل باید در رژیم غذایی موجود باشند. این مواد الزاما در بدن موجودات زنده ساخته می شوند. این مواد برای انجام واکنش های بیوشیمیایی در بدن ضرورت دارند.

ویتامین ها به چند دسته تقسیم می شوند؟

ويتامين­ها به دو گروه محلول در آب و محلول در چربی تقسیم مي­شوند.

ویتامینهای محلول در آب شامل موارد زیر می باشند.

“لازم به ذکر است که این ویتامین ها از طریق ادرار دفع شده و در صورتی که حتی تا ده برابر میزان RDA نیز مصرف شوند خطر ساز نیستند.”

گروه ویتامین های B شامل: B1 (تيامين)، B2 (ريبوفلاوين)، B3 (نياسين)، B5 (پانتوتنيك اسيد)، B6 (پيرويدوكسين ، پيرودوكسال ، پيرودوكسامين) ، B9 (اسيدفوليك یا فولات)، B12 (سيانوكوبالامين)، H (بيوتين) و  ویتامین C (اسيد آسكوربيك).

ویتامین­های محلول در چربی شامل ویتامین های زیر است. از آنجایی که این ویتامینها در بدن ذخیره می شوند در مصرف آنها باید دقت و احتیاط کافی صورت بگیرد زیرا ممکن است باعث ایجاد مسمومیت شوند.

A (رتينول ، رتينال ، رتينوئيك اسيد) ، D (کوله كلسي فرول) ، E (توكوفرول) ، K (فیتونادیون).

واحد ویتامین ها:

برای ویتامین های محلول در آب از واحد های میلی گرم (mg)، و میکروگرم (mcg) استفاده می شود. ولی برای ویتامین های محلول در چربی گاها از واحد بین المللی یا I.U (International Unit) استفاده می شود.

چگونه می توان واحد IU را به میکروگرم تبدیل نمود؟

برای ویتامین A:

ویتامین A هم به فرم رتینول (خود ویتامین A) و هم به فرم پیش ساز آن که بتاکاروتن نامیده می شود و در بدن به ویتامین A تبدیل می شود، وجود دارد.

یک میکروگرم از ویتامین A  معادل 3.33 واحد بین المللی است و 12 میکروگرم بتاکاروتن معادل 1 میکروگرم رتینول است.

برای ویتامین D:

هر میکروگرم از این ویتامین به فرم کوله کلسی فرول معادل 40 واحد بین المللی ویتامین D است.

به عنوان مثال محصولی که دارای 10 میکروگرم کوله کلسی فرول است، 400 IU ویتامین D دارد.

برای ویتامین E:

هر یک میلی گرم آلفا توکوفرول ویتامین E معادل 1.49 واحد بین المللی است.

VITAMIN E (IU)
(1mg d-alpha tocopherol=1/49 IU)

رژیم غذایی

 

رژیم غذایی انسان از سه بخش عمده تشکیل شده است:

کربوهیدرات ها: طبق اصول صحیح تغذیه باید 55 درصد انرژی مصرفی روزانه فرد از این منابع غذایی تامین گردد.

(هرگرم کربوهیدرات kcal 4 انرژی تولیدمی کند)

چربی ها: 30 درصد انرژی غذایی روزانه فرد را تامین می کنند. شامل چربی های اشباع و غیر اشباع هستند.

(هرگرم چربیkcal 9انرژی تولیدمی کند)

پروتئین ها: این مواد تا 15 درصد انرژی روزانه فرد را تامین می کنند که برای حفظ ساختار و عملکرد بسیاری از ارگان های بدن ضروری هستند.

(هرگرم پروتِئینkcal4انرژی تولیدمی کند)

علاوه بر ماکرونوترینتها(درشت مغذی) که در بالا ذکر شد رژیم غذایی از میکرونوترینتها(ریز مغذی) شامل ویتامین ها و مواد معدنی تشکیل شده است.

غذای ویژه

غذای ویژه

غذای ویژه

غذاهای ویژه به غذاهایی گفته می شود که به طور خاص برای مدیریت علمی رژیم غذایی افرادی تهیه شده است که دارای نیازهای تغذیه ای متمایز و خاص هستند که با استفاده از رژیم غذایی معمولی این نیازها تأمین نمی شوند. غذاهای ویژه به نحوی طراحی، فرمولاسیون و تهیه می شوند که نیاز افراد را با توجه به شرایط , ویژه ای که در آن قرار دارند را کاملا تامین نموده و سبب ارتقاء سلامت مصرف کننده از طریق تامین کامل نیازهای تغذیه ای می شوند.

 

همچنین غذاهای ویژه مواد مغذی مورد نیاز برای مدیریت رژیم غذایی افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای یا شرایط پزشکی خاص که با رژیم غذایی معمولی نیازهای تغذیه ای شان برآورده نمی شود را فراهم می نمایند. این فرآورده ها می توانند مستقیما از راه دهان مصرف شوند یا از طریق لوله گاواژ یا استومی استفاده شوند.

 فست میل بعنوان یک غذای ویژه با توجه به کامل بودن و متناسب بودن از نظر تغذیه ای می تواند به عنوان تنها منبع غذایی یا در کنار سایر وعده های غذایی در شرایط معمول و یا در شرایط خاص و ویژه تغذیه ای مانند دوران کودکی و سنین رشد و همچنین در دوران سالمندی برای ارتقاء سلامت مورد ا ستفاده قرار گیرد.